مدیریت ناباروری مردان همیشه یک کار دشوار است و روند آسیب شناسی اغلب به خوبی درک نمی شود.

حتی اگر تکنیک های مدرن باروری (ART) بتوانند به غلبه بر ناباروری شدید فاکتورهای مردانه کمک کنند، استفاده از این روش ها در تمام زوجین نابارور قطعاً نمایانگر درمان بیش از حد است.

شرایط مختلفی می تواند در اسپرماتوژنز اختلال ایجاد کرده و کیفیت و تولید اسپرم را کاهش دهد.

قبل از شروع هرگونه درمان ناباروری در مردان انجام یك آزمایش دقیق تشخیصی ضروری است تا گزینه های درمانی كافی برای بیماران منفرد انتخاب شود.

اکثر عدم تعادل هورمونی را می توان به راحتی شناسایی کرد و بدون جراحی با موفقیت درمان کرد.

با این حال ، درمان مردان با ناباروری ایدیوپاتیک غیر قابل توضیح همچنان یک چالش است.

در صورت عدم وجود علل قابل اصلاح ، بیماران با درمان پزشکی تجربی یا ART کنترل می شوند.

درمان پزشکی تجربی به عنوان یک گزینه مناسب ادامه دارد. با این حال ، پزشکان و بیماران باید درک کنند که میزان موفقیت در هر یک از روشهای درمانی دارویی به حداقل نمیرسد.

تقریباً 10٪ از تمام زوجین به دنبال ارزیابی باروری هستند. به دلیل سن بعدی در اولین بارداری و کاهش باروری زنان، از خدمات ناباروری به طور فزاینده ای استفاده می شود.

تکنیک های کمک باروری همچنان یک گزینه م,ثر برای زوجین نابارور است. با این حال ، هزینه قابل توجهی است و خطر کوچک اما مشخصی برای افزایش بیش از حد تخمدان و همچنین عواقب جنین و مادر در ارتباط با چندین حاملگی و نقص رشد وجود دارد.

در نیمی از موارد ناباروری ، یک عامل مردانه نقش دارد. بنابراین ، شناسایی آسیب و درمان ناباروری در مردان می تواند به زوجین اجازه دهد باروری را بدست آورند و از طریق رابطه طبیعی باردار شوند.

هدف از مدیریت پزشکی خاص ناباروری ، تشخیص علل برگشت پذیر ناباروری و درمان آنها با داروهای مناسب برای دستیابی به بهبود منی و بارداری است.

علل ناباروری مردان چیست؟

عللی که باعث ناباروری مردان می‌شوند به ۴ گروه تقسیم می‌شوند که ریشه درمان ناباروری در مردان نیز همین است:

اختلالات هورمونی مربوط به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس

این غده که در سر قرار دارد، هورمون‌های مردانه بسیار مهمی ترشح می‌کند. همچنین دو هورمون دیگر به نام‌های LH و FSH تولید می‌کند که در واقع باعث ترشح اسپرم مناسب می‌شوند.

بنابراین، هنگامی که اختلالات و بیماری‌هایی در غده هیپوفیز رخ می‌دهد، میزان اسپرم کاهش می‌یابد و در نهایت باعث می‌شود زن باردار نشود.

مشکلات مربوط به تحرک اسپرم و نرسیدن آن به تخمک

همانطور که می‌دانید، اسپرم ماهیت صعودی دارد و در دستگاه تناسلی حرکت می‌کند تا به تخمک برسد و باروری ایجاد کند.

در نتیجه، عدم توانایی اسپرم در حرکت یا تحرک کم آنها رخ می‌دهد که در نهایت باعث می‌شود اسپرم به تخمک نرسد و در نتیجه، بارداری به طور طبیعی اتفاق نیفتد که این یک علت بسیار شایع است و راه درمان آن بسته به شیوع آن، بیشتر و آسان‌تر است.

اختلال غدد جنسی

همانطور که می‌دانید، وظیفه اصلی تخمدان‌ها و بیضه‌ها در مردان و زنان تولید هورمون‌های جنسی است و این غدد در واقع غدد جنسی محسوب می‌شوند و اختلال در آنها اختلال غدد جنسی محسوب می‌شود و باعث ناباروری مردان می‌شود.

علت اختلال در این هورمون‌ها نیز بسیار متفاوت است که باید توسط متخصص بررسی شود تا ناباروری مردان به درستی درمان شود.

علل دیگر

برخی علل وجود دارند که به طور دقیق شناخته نشده‌اند و شاید به همین دلیل است که برخی از ناباروری‌های مردان قابل درمان نیستند.

با این حال، برخی علل وجود دارند که در گروه‌های فوق قرار نمی‌گیرند.

با این حال، این علل هنوز هم قابل شناسایی و درمان هستند و شما می‌توانید با استفاده از علم مدرن این بیماری‌ها را درمان کنید.

تشخیص ناباروری در مردان

علی رغم پیشرفت های انجام شده در کارهای تشخیصی مردان نابارور، تا 25٪ از بیماران تجزیه و تحلیل اسپرم غیرطبیعی را نشان می دهند که هیچ علت شناسی برای آنها مشخص نیست (گرینبرگ و همکاران 1978).

از این بیماری به عنوان ناباروری ایدیوپاتیک در مردان یاد می شود و درمان های غیر اختصاصی معمولاً مبتنی بر مفاهیم نظری انجام می شود.

درمان های تجربی همچنین ممکن است برای مردان با علت شناخته شده اما غیرقابل درمان ناباروری یا برای بیمارانی که علل شناخته شده و بالقوه قابل درمان برای ناباروری دارند اما درمان های قبلی با شکست مواجه شده اند ، استفاده شود.

انواع روش های درمانی تجربی برای درمان این بیماران توصیه شده است.

با این حال به استثنای تعداد کمی ، هیچ یک از این روشهای درمانی در مطالعات تصادفی کنترل شده مکرر اثبات نشده است.

انجام چنین مطالعاتی از آنجا که درمان های موثر در دسترس است دشوار است و تعداد کمی از زوجین نابارور مایل به معالجه هستند.

روش های درمان ناباروری در مردان

امروزه بسیاری از گزینه‌های درمانی مانند موارد زیر می‌توانند به درمان ناباروری در مردان کمک کنند.

درمان ناباروری مردان با اصلاح سبک زندگی

سبک زندگی افراد، سلامت عمومی آنها را تعیین می‌کند. برخی از عوامل ناباروری مردان مربوط به محیط کار، شرایط زندگی و نوع رابطه جنسی آنهاست.

در اینجا چند نمونه از مواردی که رعایت آنها می‌تواند ناباروری را کاهش دهد، آورده شده است.

ورزش، متابولیسم بدن را تنظیم کرده و ترشح هورمون‌ها را متعادل می‌کند.

عدم استرس و فشار روانی بر سلامت روانی و جسمی افراد تأثیر می‌گذارد.

تناسب اندام و حفظ BMI مناسب، بدن را در حالت بیماری یا اختلال قرار نمی‌دهد.

نپوشیدن لباس زیر تنگ یکی از عوامل مؤثر بر سلامت بیضه‌ها است. همچنین قرار نگرفتن در محیط‌های بسیار گرم در کارخانه‌ها و محیط‌های گرم یا سونا از عوامل مؤثر بر سلامت بیضه‌ها است.

برای درمان تعداد کم اسپرم، رعایت رژیم غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن مفید است.

این گیاهان برای درمان اسپرم ضعیف در مردان و افزایش میل جنسی توصیه می‌شوند.

ناتوانی جنسی یکی از علل ناباروری در مردان است. در این موارد، آموزش رفتاری و مشاوره در مورد مشکلات مربوط به ناتوانی جنسی مانند اختلال نعوظ یا انزال زودرس می‌تواند باروری را بهبود بخشد.

درمان ناباروری مردان با دارو درمانی

داروهای مورد استفاده برای درمان ناباروری در مردان به علت ناباروری بستگی دارد.

در برخی موارد، عدم تعادل در ترشح هورمون، اسپرم ضعیف علت ناباروری است که می‌توان آن را با قرص‌های درمان اسپرم ضعیف یا داروی درمان اسپرم صفر حل کرد. داروی مورد استفاده به شرح زیر است.

کلومیفن سیترات

این دارو با افزایش ترشح استروژن، علاوه بر درمان ناباروری مردان، برای القای تخمک‌گذاری در زنان نیز استفاده می‌شود.

این دارو معمولاً همراه با ویتامین E برای درمان ناباروری در مردان تجویز می‌شود.

لتروزول

برای درمان مشکلات اسپرم و افزایش ترشح تستوسترون تجویز می‌شود.

بروموکریپتین

برای تعادل ترشح پرولاکتین تجویز می‌شود.

ایمی پرامین

برای درمان مشکلات انزال در مردان توصیه می‌شود.

طول درمان دارویی ناباروری

وقتی قرار است از درمان دارویی تجربی استفاده شود ، درمان باید حداقل 3 تا 6 ماه طول بکشد تا یک چرخه کامل اسپرماتوژنیک 74 روزه در آن گنجانده شود.

به زوجین نابارور باید از پاسخ متناقض به درمان و میزان حاملگی پایین که ممکن است در مقایسه با نتایج ART به دنبال داشته باشد، اطلاع داده شود.

عدم پیشرفت چشمگیر در پارامترهای منی یا عدم بارداری پس از حداقل دو دوره اسپرماتوژنیک ممکن است نشانه ای برای ادامه ART باشد.

درمان جراحی ناباروری مردان

درمان ناباروری در مردان با روش‌های مختلف جراحی امکان‌پذیر است. به عنوان مثال، درمان ضعف اسپرم، انسداد مجاری از جمله روش‌های مورد استفاده است.

در موارد دیگر، برای درمان ناباروری مردان با روش‌های جراحی، اسپرم مستقیماً از بیضه یا لوله اپیدیدیم خارج می‌شود و در روش‌های کمک باروری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش‌های مختلف درمان جراحی ناباروری در مردان شامل موارد زیر است.

• وازووازوستومی یا وازوواپیدیموستومی یا VEA
• استخراج اسپرم از طریق پوست اپیدیدیم یا PESA
• استخراج اسپرم از بیضه یا TESA
• استخراج اسپرم از تنه یا MESA
• استخراج اسپرم میکروسکوپی از بیضه یا میکروتست‌ها
• واریکوسلکتومی
• استخراج اسپرم از بیضه یا TESE

درمان ناباروری مردان با روش های کمک باروری

اگر هیچ یک از روش‌های فوق در درمان ناباروری مردان مؤثر نباشد، پزشک به یکی از تکنیک‌های کمک باروری زیر متوسل می‌شود:

تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI). که در طی آن پزشک یک سلول اسپرم را در محیط آزمایشگاهی به یک تخمک تزریق می‌کند.

لقاح آزمایشگاهی (IVF). قبل از انجام آن، پزشک داروهای باروری را به شریک زندگی شما تزریق می‌کند که باعث بالغ شدن چندین تخمک در تخمدان‌ها می‌شود.

سپس، تخمک‌ها پس از آماده شدن جمع‌آوری شده و در آزمایشگاه در معرض اسپرم قرار می‌گیرند. در نهایت، تخمک بارور شده (جنین) در داخل رحم قرار می‌گیرد.

رژیم غذایی مناسب برای درمان ناباروری در مردان

یکی از موثرترین و در عین حال ساده‌ترین اقداماتی که می‌تواند شانس باروری مردان را افزایش دهد، اصلاح رژیم غذایی روزانه آنهاست.

در حالی که بسیاری از مردان به دلایل مختلفی مانند سبک زندگی پراسترس، آلودگی محیط زیست یا مشکلات هورمونی با کاهش کیفیت اسپرم مواجه هستند، تغییرات هدفمند در الگوی تغذیه‌ای آنها می‌تواند تأثیر قابل توجهی در بهبود باروری آنها داشته باشد.

مصرف مواد مغذی خاص، حذف غذاهای مضر و تقویت بدن از طریق ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها، همگی نقش کلیدی در حفظ سلامت سیستم تولید مثل دارند.

برخی از غذاهای مفید که توصیه می‌شود در رژیم غذایی روزانه خود، به ویژه هنگام برنامه‌ریزی برای بچه‌دار شدن، قرار دهید عبارتند از:

• ماهی‌های چرب (مانند ماهی سالمون، ساردین و تن)
• گردو و سایر آجیل‌ها
• غذاهای غنی از روی (مانند گوشت سفید، حبوبات، تخمه کدو)
• لبنیات کم‌چرب
• غذاهای غنی از اسید فولیک (مانند اسفناج، عدس، لوبیا)

پیشگیری از ناباروری در مردان

پیشگیری از ناباروری در مردان با رعایت نکات ساده اما مؤثر امکان‌پذیر است.

اولین قدم، داشتن سبک زندگی سالم است، یعنی رژیم غذایی متعادل، فعالیت بدنی منظم، خواب کافی و مدیریت استرس. ترک سیگار، پرهیز از مصرف الکل و پرهیز از مواد مخدر نیز نقش مهمی در حفظ کیفیت اسپرم دارند.

استفاده از مکمل‌ها فقط در صورت لزوم و با توصیه پزشک توصیه می‌شود.

یکی از عوامل مهم در سلامت باروری، جلوگیری از گرم شدن بیش از حد بیضه‌ها است.

بهتر است از استفاده طولانی مدت از سونا و جکوزی، قرار دادن لپ‌تاپ روی ران یا پوشیدن لباس زیر بسیار تنگ خودداری کنید.

ورزش‌های سنگین و طولانی مدت مانند دوچرخه‌سواری طولانی بدون تجهیزات مناسب نیز می‌تواند دمای بیضه‌ها را افزایش داده و کیفیت اسپرم را کاهش دهد.

سیگار کشیدن، مصرف دخانیات و مواد مخدر مانند ماری‌جوانا با تأثیر بر DNA باعث ناهنجاری در کروموزوم‌ها می‌شوند. برای محافظت از سلامت خود از مصرف آنها خودداری کنید.

الکل اسپرم را ضعیف می‌کند و باعث ناباروری در مردان می‌شود.

در معرض اشعه‌های مضر و مواد شیمیایی سمی قرار نگیرید.

حفاظت فیزیکی از بیضه‌ها نیز نباید فراموش شود، اگر محیط کاری پرخطری دارید یا در ورزش‌های توپی در معرض آسیب بیضه هستید، حتماً از محافظ بیضه یا بند بیضه استفاده کنید.

پیشگیری از عفونت‌های دستگاه تناسلی و ادراری بسیار مهم است. رعایت بهداشت جنسی، استفاده از کاندوم در روابط پرخطر، غربالگری عفونت‌های مقاربتی در صورت نیاز و واکسیناسیون طبق برنامه، از اقدامات ضروری هستند.

درمان به موقع هرگونه عفونت یا التهاب نیز باید جدی گرفته شود.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، فلزات سنگین، حلال‌ها و تشعشعات مضر در محیط کار می‌تواند بر باروری تأثیر منفی بگذارد.

استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و رعایت نکات ایمنی شغلی، به ویژه برای افرادی که در محیط‌های پرخطر کار می‌کنند، ضروری است.

در صورت ضربه یا آسیب، مراجعه فوری به پزشک برای جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است.

حفظ سلامت کلی با کنترل بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا و اختلالات تیروئید و همچنین پیگیری درمان واریکوسل یا سایر مشکلات تولید مثلی، می‌تواند به جلوگیری از ناباروری کمک کند.

مردانی که قصد بچه‌دار شدن دارند باید از قبل برنامه‌ریزی کنند، زیرا کیفیت اسپرم می‌تواند با افزایش سن کاهش یابد.

هر مردی که بیش از یک سال برای بارداری تلاش کرده و موفق نشده است یا علائمی مانند درد و تورم بیضه، کاهش میل جنسی یا نتایج غیرطبیعی آزمایش اسپرم دارد، باید به یک متخصص اورولوژی یا ناباروری مراجعه کند.

پیشگیری به معنای مراقبت مداوم از سلامت باروری شماست و با رعایت این نکات می‌توانید شانس پدر شدن خود را در آینده حفظ کنید.