آزواسپرمی یا اسپرم صفر به معنی عدم وجود اسپرم در مایع منی است.

بسیاری از افراد زمانی متوجه این اختلال میشوند که برای بارداری اقدام کرده و نتایج موفقیت آمیزی دریافت نمی کنند.

اینکه اسپرم صفر به چه علت ایجاد میشود دلایل مختلفی دارد.

متخصصان این مسئله را یکی از مهمترین علل ناباروری در زوجین دانسته و معتقدند که عدم وجود اسپرم در مایع منی عملاً باروری را برای زوجین غیر ممکن می کند.

علت اسپرم صفر چیست؟

یکی از موضوعات بسیار نگران کننده برای زوجین به ویژه آقایان نداشتن اسپرم است.

اساس آزمایشات و چکاپ ها مشخص شود که هیچ نوع اسپرم سالم و زنده ای در مایع منی وجود ندارد اصطلاحا به این شرایط عدم وجود اسپرم یا اسپرم صفر می گویند.

از مهمترین دلایل این عارضه می توان به مشکلات هورمونی اشاره کرد.

عدم تعادل هورمون ها به ویژه هورمون تستوسترون در مردان باعث میشود تا فرد با این مسئله مواجه شود.

به یاد داشته باشید که یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین هورمونها در بدن آقایان که بر تولید اسپرم نقش موثری دارد تستوسترون است.

زمانی که مشکلاتی مثل نقص در عملکرد غده هیپوفیز یا اختلالات غده تیروئید اتفاق می افتد چنین مشکلی در بدن شکل خواهد گرفت.

عدم درمان اختلال هورمونی در آقایان در نهایت باعث ایجاد اسپرم صفر میشود.

خوشبختانه راهکارهای مختلفی برای درمان اختلالات هورمونی وجود دارد.

مصرف داروهای هورمونی برای آقایان باعث میشود تا عملکرد غدد درون ریز کنترل شده و وجود تستوسترون در بدن آنها شرایط را برای تولید اسپرم فراهم می کند.

مشکلات ژنتیکی یکی دیگر از عوامل موثر بر ایجاد اسپرم صفر است.

برخی اختلالات ژنتیکی در آقایان مثل سندروم کلاینفلتر یا تغییرات کروموزومی می تواند باعث اسپرم صفر شوند.

این مشکلات اغلب قابل درمان نیستند و این افراد برای باروری از گزینه های جایگزین مثل اسپرم اهدا شده استفاده می کنند.

انسداد لوله های دفران یکی از مهمترین دلایل اسپرم صفر در آقایان است.

این لوله ها مسیر انتقال اسپرم از بیضه به مجرای ادرار است و زمانی که مسدود میشود احتمال انتقال اسپرم وجود ندارد.

از مهمترین علل انسداد لوله های دفران می توان به دلایل مختلفی مثل عفونت ها، جراحی های قبلی یا آسیب های فیزیکی اشاره کرد.

زمانی که صحبت از علت اسپرم صفر در آقایان میشود نمی توان از عوامل محیطی و سبک زندگی شخص غافل شد.

عواملی مثل سیگار کشیدن، مصرف زیاد الکل، قرار گرفتن در معرض سموم یا دمای بالا به مرور زمان باعث میشود تا تولید اسپرم در بدن کاهش پیدا کرده و چنین عارضه ای اتفاق می افتد.

یکی از مسائلی که همواره برای آقایان وجود دارد این است که آیا واریکوسل باعث اسپرم صفر میشود.

مطالعات و تحقیقات در این مورد نشان می دهد که یکی از عوامل موثر بر اسپرم صفر واریکوسل است.

واریکوسل به گشاد شدن وریدهای بیضه اشاره دارد که می تواند جریان خون را به بیضه مختل کند.

در نتیجه این اختلال باعث میشود تا دمای بیضه افزایش پیدا کند و به دنبال آن تولید اسپرم کاهش پیدا کرده یا منجر به عدم تولید اسپرم میشود.

واریکوسل که باعث ایجاد اسپرم صفر میشود یک اختلال قابل درمان است.

معمولاً این بیماران تحت جراحی قرار گرفته که با بهبود وضعیت و حفظ سلامت اندام های تولید مثل می توانند تولید اسپرم را ممکن سازند.

می توان گفت که اگر واریکوسل درمان شود قدرت باروری آقایان بهبود پیدا کرده و مشکلات اسپرم برطرف می شود.

برخی از انواع بیماری ها مانند سرطان عوارض خاص خود را دارند،.

زمانی که فرد تحت تابش اشعه قرار می گیرد یا در مسیر درمان سرطان شیمی درمانی را انجام می دهد احتمال اینکه به مرور زمان دچار آزواسپرمی یا اسپرم صفر شوند نیز وجود دارد.

برخی از آقایان در پی مصرف انواع داروها دچار اسپرم صفر میشوند.

معمولاً ورزشکارانی که از استروئید آنابولیک استفاده می کنند احتمال اینکه در آینده دچار اسپرم صفر شوند نیز وجود دارد.

به همین دلیل توصیه میشود که از مصرف هر نوع دارو یا مکمل به صورت خودسرانه صرف نظر کنید.

علائم اسپرم صفر چیست؟

اسپرم صفر معمولاً خود را از طریق علائم واضح نشان نمی‌دهد.

اکثر مردانی که این مشکل را تجربه می‌کنند، علائم خاصی ندارند.

تشخیص این مشکل معمولاً در طول آزمایش‌های باروری یا سایر معاینات پزشکی انجام می‌شود.

در برخی موارد، مشکلات جنسی مانند کاهش میل جنسی یا اختلال نعوظ می‌تواند به عنوان علائم همراه با این بیماری مشاهده شود.

اگر مشکلی در باروری وجود داشته باشد، آزمایش اسپرم اولین قدم در شناسایی این مشکل است.

تشخیص اسپرم صفر

در ابتدا، پزشک با تکرار آزمایش اسپرم، صفر بودن اسپرم فرد را تأیید می‌کند.

این آزمایش را می‌توان به راحتی در خانه یا آزمایشگاه انجام داد. از آنجایی که طول عمر و فعالیت اسپرم در خارج از دمای بدن زیاد نیست، اسپرم جمع‌آوری‌شده باید حداکثر ظرف 30 دقیقه به آزمایشگاه تحویل داده شود.

در آزمایش مایع منی مرد برای تعیین تعداد اسپرم و تحرک آنها بررسی می‌شود.

اگر نتایج آزمایش نشان دهد که اسپرمی وجود ندارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های اضافی مانند بررسی سطح هورمون یا آزمایش‌های ژنتیکی را برای یافتن علت اصلی مشکل تجویز کند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است از تکنیک‌های تصویربرداری برای بررسی وضعیت مجرای دفران و یافتن علل احتمالی انسداد استفاده کند.

در مرحله بعد، نوع آزواسپرمی باید مشخص شود. به طور کلی، از روش‌های زیر برای تشخیص موارد فوق استفاده می‌شود:

• بررسی شرح حال بیمار (شغل، داروهای مصرفی، اعتیاد)
• ویزیت بیمار و معاینات فیزیکی
• بررسی اسپرموگرام
• آزمایش مایع منی
• بررسی‌های رادیولوژیک
• نمونه‌برداری از بیضه (بیوپسی)
• اندازه‌گیری سطح هورمون‌هایی مانند تستوسترون و بررسی صفات ثانویه
• سابقه شیمی‌درمانی
• کسب اطلاعات در مورد سابقه پزشکی خانواده مانند نقص‌های مادرزادی و عقب‌ماندگی
• آگاهی از مشکلات ارکیت
• سابقه ناتوانی جنسی و باروری
• آسیب‌های جنسی گذشته
• اندازه‌گیری بیضه‌ها و بررسی واریکوسل
• تعیین میزان هماهنگی بیضه‌ها
• سابقه بیماری‌های عفونی مانند عفونت اپیدیدیم یا سوزاک
• سابقه قرار گرفتن در معرض گرمای شدید
• بررسی کیسه‌های منی و یافتن نقایص احتمالی
• سونوگرافی اسکروتوم یا ترانس رکتال برای بررسی بیضه‌ها با امواج صوتی
• آزمایش ادرار پس از انزال

آیا اسپرم صفر قابل درمان است؟

در بیشتر موارد، اسپرم صفر قابل درمان است. بسته به علت اصلی، روش‌های مختلفی برای درمان این مشکل وجود دارد.

در برخی موارد، درمان‌های دارویی یا جراحی می‌توانند به بازیابی اسپرم و بهبود باروری کمک کنند.

با این حال، در مواردی که علت ژنتیکی یا آسیب دائمی باشد، درمان ممکن است به استفاده از فناوری‌های کمک باروری یا اسپرم اهدایی محدود شود.

از این رو، بسیار مهم است که برای انتخاب بهترین گزینه درمانی، مشاوره پزشکی دریافت کنید.

روش های درمان اسپرم صفر

از زمانی که آقایان متوجه میشوند که دچار اسپرم صفر هستند با نگرانی بسیار زیادی مواجه شده و به دنبال راهکارهای درمانی هستند.

متخصصان در چنین موقعیتی با توجه به علت ایجاد اسپرم صفر از روش های درمانی مختلفی برای بیماران استفاده می کنند.

در صورتی که بعد از معاینات و آزمایشات مختلف پزشک تشخیص دهد که علت اسپرم صفر عدم تعادل هورمونی در بدن آقایان است اقدام به تجویز داروهای هورمونی می کنند.

مصرف این داروها به مرور زمان باعث برقراری تعادل هورمونی در بدن میشود.

در صورتی که علت این مشکل تولید ناکافی هورمون ها باشد با مصرف درست این داروها مشکلات پیش آمده برطرف شده و روند تولید اسپرم طبیعی میشود.

دارو برای اسپرم صفر بر اساس علت و تشخیص پزشک تجویز می شود. گاهی اوقات از داروهای هورمونی، مکمل ها یا قرص درمان اسپرم صفر برای تقویت اسپرم های ضعیف استفاده می شود.

توصیه می شود قبل از مصرف هرگونه دارو، آزمایش آنالیز اسپرم انجام دهید و با پزشک مشورت کنید.

اگر علت اسپرم صفر انسداد لوله های دفران باشد نیاز است که فرد تحت جراحی میکروسکوپی قرار بگیرد.

در جراحی میکروسکوپی پزشک می تواند مشکل را برطرف کند، در این جراحی لوله های مسدود شده باز میشوند تا اسپرم از بیضه ها به مایع منی منتقل شود.

در مراحلی برای درمان اسپرم صفر پزشکان از فناوری های کمک باروری استفاده می کنند.

اگر سایر روش های درمانی به نتایج مناسبی نرسد و موثر واقع نشود استفاده از فناوری های کمک باروری مانند ivf و ICSI ممکن است راه حل مناسبی باشد.

میتوانید برای هریک از روش های گفته شده به مرکز درمان ناباروری نیکان مراجعه کنید.

در این روش ها اگر اسپرم در مایع منی وجود نداشته باشد می توانند اسپرم را به طور مستقیم از بیضه ها یا اپیدیدیم برداشته و برای باروری تخمک مورد استفاده قرار دهند.

در صورتی که از روش های انجام شده نتایج مناسب حاصل نگردد نیاز است که افراد برای باروری از اسپرم های اهدایی استفاده کنند.

متخصصان به این نتیجه برسند که هیچ راهکاری برای تولید اسپرم وجود ندارد یا اسپرم های تولید شده کیفیت بسیار پایینی دارند.

به افراد پیشنهاد می دهند که برای باروری از اسپرم های اهدایی استفاده کنند.

پیشگیری از ایجاد اسپرم صفر

اسپرم صفر یا آزواسپرمی یکی از تجربیات تلخ و نگران کننده برای آقایان است.

اگر چه همه ما در مورد دلایل ابتلا به این اختلال اطلاعاتی داریم اما مهم است که پیش از مواجهه با چنین تغییرات منفی عوامل موثر بر آن را شناخته و با راهکارهای موثر اقدام به پیشگیری از آن نمایید.

یکی از مهمترین نکات برای جلوگیری از ایجاد اسپرم صفر داشتن رژیم غذایی سالم است.

مهم است که به طور مرتب از غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی استفاده کنید.

این مواد ارزشمند در حفظ سلامت اسپرم ها نقش بسیار مهمی دارند.

فراموش نکنید که داشتن فعالیت بدنی منظم به تنظیم سطح هورمون های باروری کمک می کند.

در نتیجه مهم است اضافه وزن و چاقی را برطرف کرده و با داشتن رژیم غذایی مناسب و فعالیت بیشتر وزن اضافه خود را کاهش دهید.

فراموش نکنید که برای مدت طولانی در محیط های گرم قرار نگیرید و از گرم شدن و حرارت زیاد بیضه ها جلوگیری نمایید.

از آنجایی که اسپرم صفر با برخی عفونت ها ارتباط دارد برای جلوگیری از چنین آسیبی واکسیناسیون را انجام دهید.

با توجه به اینکه تاثیر برخی از داروها بر تولید اسپرم را نمی توان نادیده گرفت در صورتی که در شرایط درمانی خاصی قرار می گیرید با مشورت پزشک ضمن انجام آزمایشات مختلف در فواصل زمانی کوتاه سلامت و روند تولید اسپرم ها را ارزیابی کنید.

در صورتی که شرایط برای تولید اسپرم سالم فراهم نیست بهتر است که در زمان مناسب اسپرم ها را فریز و ذخیره کنید تا در آینده بتوانید در زمان مناسب از روش های کمک باروری استفاده کنید.

به یاد داشته باشید که در صورت مواجهه با این اختلالات اگر به موقع اقدامات موثر انجام پذیرد می توانید از آزواسپرمی جلوگیری کرده و با اقدامات به موقع این اختلال را مهار خواهید کرد.

اگر چه راهکارهای درمانی موثری برای رفع این عارضه وجود دارد اما بهتر است که با آگاهی کامل در زمان مناسب از چنین اختلالی جلوگیری کرده تا در آینده با مشکلات، نگرانی و آسیب های ناشی از آن مواجه نشوید.

آیا با اسپرم صفر هم می‌توان باردار شد؟

باید گفت که بسته به علل و نوع آزواسپرمی، در بسیاری از موارد، می‌توان با وجود اسپرم صفر، درمان مناسب را انجام داد و شانس بچه‌دار شدن را به دست آورد.

در مواردی مانند رشد ناکافی و بیضه‌های کوچک، هورمون‌درمانی تا ۹۵٪ موفقیت‌آمیز خواهد بود. در افرادی که واریس یا واریکوسل دارند، جراحی می‌تواند شانس باروری را ۵۰ تا ۶۰٪ افزایش دهد.

لازم به ذکر است که می‌توان از آمبولیزاسیون زیر جلدی برای درمان واریکوسل استفاده کرد.

در صورت هرگونه ناباروری انسدادی، جراحی می‌تواند تا حد زیادی باروری را بازگرداند و از تکنیک‌هایی مانند IUI و IVF می‌توان برای درمان ناباروری و بارداری در شریک زندگی استفاده کرد.